De Tatami

Meer dan een mat om aikido op te oefenen

Tatami matten zijn een traditionele vorm van vloerbedekking die we terug vinden in huizen over heel Japan en ze zijn diepgeworteld in de Japanse cultuur. In de 12e eeuw, waren tatami matten luxegoederen gebruikt door keizers, edelen, religieuze leiders en hooggeplaatste ambtenaars.

Ze kwamen in verschillende diktes en groottes en de kleur van de stof die gebruikt werd voor de randen, toonde de rang in de maatschappij van het huisgezin aan wie zij toebehoorden. Dit gebruik vond zijn eind in de 17e eeuw, toen tatami hun weg vonden naar de huizen van het gewone volk.

Eenvoudige strooien slaapmatten gingen vooraf aan tatami. In een zoektocht naar comfort, werden deze grassen matten geleidelijk dikker gemaakt en tatami evolueerden. In de 15e en 16e eeuw, begonnen de mensen ze voor de eerste maal te gebruiken als een vorm van vloerbedekking. Dit luidde het begin in van een evolutie in hun manier van leven en zo ontstond de unieke tatamicultuur van Japan.

Een authentieke tatami mat bestaat uit drie delen: het rieten of biezen omhulsel, de strooien kern en de decoratieve band die de mat omrandt. De Japanse benaming voor deze drie delen is tatami omote, tatami goto en tatami beri. De tatami omote wordt vervaardigd uit een zacht soort riet en elke mat bevat 4000 tot 5000 bussels. Hennepvezel of katoenkoord wordt gebruikt om de omote bijeen te binden. Om de goto oftewel de strooien kern te maken, wordt 40cm stro samengedrukt tot zo'n 5cm. Ten laatste wordt stof gebruikt om de rand rondom de mat te maken.

Je zou kunnen zeggen dat in vroeger tijden, het leven in Japan zich afspeelde op en rond de tatami. Slapen, eten, spelen, werken en gasten onderhouden vond allemaal plaats in elegante met tatami bekleedde kamers. Tatami matten vinden we in driehoekige, rechthoekige, vierkante en zelfs achthoekige vormen. De grootte van de mat hing af van de plaats waar je woonde. In Kyoto werden Kyoma matten (180cm op 90cm) gebruikt, terwijl Edoma matten (150cm op 240cm) populairder waren in het oosten. Vandaag de dag zijn er tatami in veel verschillende maten en stijlen. Het is eveneens mogelijk je tatami op maat te laten maken.

Tatami matten hebben tevens een positief effect op de gezondheid. De strooien binnenkant van de tatami werd samengedrukt en zit vol lucht. Dit zorgt er voor dat de mat zeer goed warmte absorbeert. Volgens Japanse geleerden kan een tatami mat ook zo'n 500cc water absorberen uit de lucht. Als de lucht droog is, verdampt het water op natuurlijke wijze. Tatami's zijn gemaakt van zacht riet en volgens de traditionele Chinese geneeskunde kalmeren ze het gemoed. De natuurlijke geur werkt ook ontspannend voor het lichaam en de geest.

Wanneer je een ruimte bekleedt met tatami, zijn er bepaalde regels waar je moet op letten aangezien het aantal matten en hun plaatsing geluk of ongeluk kan brengen. De matten worden beter niet in een rasterpatroon gelegd, omdat dit ongeluk brengt. Dit patroon mag enkel gebruikt worden in een periode van rouw. In Japan wordt de grootte van een kamer doorgaans bepaald door het aantal tatami matten. Veel winkels worden zo ontworpen dat er exact vijf en een halve tatami in passen, aangezien dit geluk verzekert ongeacht van het soort handel je drijft.

Door het gebruik van tatami, schonken de Japanners het leven aan een unieke levenswijze. Tatami worden geassocieerd met Japanse religieuze riten en de theeceremonie. Deze fascinerende, alledaagse voorwerpen hebben eveneens de kracht om mensen op het pad naar spirituele verlichting te brengen. Het concept van een tatamikamer is diepgeworteld in de Japanse cultuur en spreekt voor de discipline en het lichamelijk bewustzijn van het Japanse volk.